ธรรมะสอนใจ ตอน ฟังหูไว้หู

ธรรมะสอนใจ ตอน ฟังหูไว้หู ... มีสำนวนไทยบทหนึ่งกล่าวไว้ว่า สิบปากว่าไม่เท่าตาเห็น หมายความว่า การได้ยินได้ฟังจากคนอื่นถึงจะดูหนักแน่นน่าเชื่อถืออย่างไรก็ไม่เท่ากับได้พบได้เห็นด้วยตนเอง การจะเชื่ออะไรจะปฏิบัติอย่างไรจึงต้องไตร่ตรองให้รอบคอบเสียก่อน แม้ว่าเหตุการณ์หรือบุคคลเหล่านั้นจะน่าเชื่อถือและมีความสุจริต แต่คนที่สุจริตก็พลั้งเผลอ คิดผิด พูดผิด ทำผิดได้ ไม่จำต้องกล่าวถึงพวกมีเจตนาแอบแฝง ท่านจึงสอนให้ใช้สติปัญญาไตร่ตรองเสียก่อน เพื่อความรอบคอบยิ่งขึ้น เพราะการด่วนเชื่อในลักษณะไม่ไตร่ตรองให้รอบคอบ ไม่มีเหตุผล นั้น ย่อมเสี่ยงต่อการพูดและการกระทำที่ผิดพลาด แล้วนำมาซึ่งความเดือดร้อนหายนะได้

       เรื่องการใช้สติปัญญาประกอบความเชื่อนี้ ศาสนาพุทธได้สอนหลักความเชื่อที่เรียกว่ากาลามสูตร ไว้ ๑๐ ประการ คืออย่าเพิ่งเชื่อตามที่ฟัง ๆ กันมา อย่าเพิ่งเชื่อตามที่ทำต่อ ๆ กันมา อย่าเพิ่งเชื่อตามคำเล่าลือ อย่าเพิ่งเชื่อโดยอ้างตำรา อย่าเพิ่งเชื่อโดยตรรกะ คือตรึก นึกคิดเอา อย่าเพิ่งเชื่อโดยอนุมาน คือคาดคะเนเอา อย่าเพิ่งเชื่อโดยคิดตรองตามแนวเหตุผล อย่าเพิ่งเชื่อเพราะถูกกับทฤษฎีของตน อย่าเพิ่งเชื่อเพราะมีรูปลักษณ์ที่ควรเชื่อได้ และอย่าเพิ่งเชื่อเพราะผู้พูดเป็นครูอาจารย์ของตน ต่อเมื่อได้ใช้สติปัญญาสอบสวนจนรู้และเข้าใจตามเป็นจริงแล้ว จึงค่อยเชื่อและปฏิบัติตาม

       ฉะนั้น เมื่อได้ยินใครพูดหรือประสบเหตุการณ์ใด ๆ ก็ตาม อย่าเพิ่งเชื่อหรือไม่เชื่อเสียทั้งหมด ควรฉุกคิดใช้สติปัญญาไตร่ตรองให้ทราบชัดตามเป็นจริงเสียก่อนแล้วจึงเชื่อและปฏิบัติไปตามนั้น เข้าทำนองฟังหูไว้หูนั่นเอง หากทำได้เช่นนี้ ชีวิตย่อมดำเนินไปโดยสวัสดิภาพ ปราศจากความผิดพลาดเสียหายอย่างแน่นอน ... ธรรมะสอนใจ ตอน ฟังหูไว้หู